Bóng thanh trục giữa (BTTG) là hệ phi tuyến kinh điển thường có mặt trong các phòng nghiên cứu và các trường đại học. Điều khiển Linear Quadratic Regulator (LQR) sau khi được tuyến tính hóa có thể được áp dụng cho mô hình này. Tuy nhiên, việc xây dựng thủ công bộ điều khiển (BĐK) thông minh (cụ thể là điều khiển mờ - Fuzzy và Neuron) cho hệ phi tuyến này theo hướng thủ công bằng các phương pháp kinh điển thì rất phức tạp và tốn thời gian. Bởi vậy, nhóm tác giả thực hiện nghiên cứu công cụ “Anfis” và "Neuron Toolbox" trên Matlab, cho phép xây dựng tự động BĐK mờ và Neuron học theo một BĐK sẵn có (LQR). Thông qua mô phỏng, nhóm tác giả tổng kết quy trình thiết kế các BĐK mờ và Neuron thông qua kinh nghiệm chuyên gia. Bên cạnh đó, các khảo sát so sánh các BĐK trên giúp tạo ra một tài liệu có tính học thuật cho các thiết kế điều khiển thông minh (ĐKTM) sau đó. Mid-axis rod ball is a classic nonlinear system often present in research laboratories and universities. Linearized LQR control can be applied on this model. However, manually building smart controllers with classical methods (specifically fuzzy controls - Fuzzy and Neuron) for this nonlinear system is very complicated and time-consuming. Therefore, the authors researched the tools "Anfis" and "Neuron Toolbox" on Matlab, allowing automatic construction of fuzzy controllers and learning Neurons according to an available map (LQR). Through simulation, the authors summarize the design process of fuzzy and neural maps through expert experiences. Besides, comparative surveys of the above conditions help creating an academic document for subsequent intelligent control designs.