Archeological criticism was born in the mid-twentieth century and became a new literary approach. Applying archetypal criticism theory to decipher literary works to realize: the profound value of the work, imprints of the past in today's literature. In this article, we go into understanding some forms of the Water archetype in a number of short stories written about the southwestern border war and decipher them based on the archetypal critical theory of Carl Gustav Jung. From there, we can objectively evaluate the value of this unique piece of composition. Keywords: Archetype, unconsiousness, archetypal criticism, Water archetype, Southwest Border War.Ra đời vào giữa thế kỷ XX, phê bình cổ mẫu trở thành một trong những hướng tiếp cận văn chương mới mẻ, độc đáo. Ứng dụng lý thuyết phê bình cổ mẫu để giải mã tác phẩm văn học, người nghiên cứu sẽ nhận ra giá trị sâu xa của tác phẩm, phát hiện ra dấu ấn của quá khứ trong văn chương hôm nay. Trong bài viết này, chúng tôi đi vào tìm hiểu một số dạng thức của cổ mẫu nước trong một số truyện ngắn viết về chiến tranh biên giới Tây Nam ở tuyển tập Truyện ngắn Biên giới Tây Nam và giải mã chúng dựa trên lý thuyết phê bình cổ mẫu của Carl Gustav Jung. Từ đó, chúng tôi có thể đánh giá một cách khách quan giá trị của một số truyện ngắn trong mảng sáng tác đặc sắc này. Từ khóa: Cổ mẫu, vô thức, phê bình cổ mẫu, cổ mẫu Nước, chiến tranh biên giới Tây Nam.