Bài viết này nhằm mục đích khảo cứu lại những hoạtđộng chính trị của một nhóm trí thức Công giáo được dư luậnthời sự của miền Nam Việt Nam khi đó gọi với cái tên khác nhaunhư: “cấp tiến”, “khuynh tả”, “thân Cộng”, “ngụy hòa”… Nhìnchung, cách gọi tùy thuộc vào sự thiện cảm của người gọi vớinhóm. Dù danh xưng thế nào thì hoạt động của những người nàycũng đã tạo ra những tác động tới Giáo hội và chính quyền Cộnghòa miền Nam. Khuynh hướng mà những người Công giáo nàytheo đuổi là tìm kiếm một giải pháp hòa bình, tiến tới chấm dứtchiến tranh ở Việt Nam. Điểm đáng lưu ý là xu hướng chính trịcủa nhóm này không phải xuất phát từ những lập trường của cácđảng phái chính trị miền Nam lúc đó, mà dựa theo tinh thần canhtân đổi mới của Công đồng Vatican II. Dù là thiểu số trong lòngGiáo hội, nhưng rõ ràng hoạt động đó đã mở ra những tiền đềcho việc Giáo hội Công giáo Việt Nam canh tân, hòa giải, đồnghành cùng dân tộc sau sự kiện 30/4/1975. Từ các nguồn tài liệulưu trữ, tài liệu hồi ký và bằng cách tiếp cận Sử học tôn giáo, bàiviết sẽ cho người đọc thấy những chi tiết thú vị về động cơ cũngnhư những trở ngại từ nhiều phía khi nhóm Công giáo cấp tiếnnày tham gia hoạt động sau cuộc đảo chính năm 1963 và đặc biệtlà giai đoạn Đệ nhị Cộng hòa 1967-1975.