Sau hơn 8 năm Cách mạng Tháng Tám thành công, vào năm 1953 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của toàn dân tộc đang được tiến hành và tạo được ảnh hưởng lớn trên trường quốc tế. Xuất phát từ mục đích để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trên mặt trận văn hóa, tư tưởng góp phần nâng cao tinh thần tự tôn dân tộc, lòng yêu nước và tinh thần quốc tế trong nhân dân, đồng thời giới thiệu rộng rãi lịch sử Việt Nam cùng truyền thống chống giặc ngoại xâm và văn hóa của dân tộc Việt Nam với bạn bè quốc tế, đồng chí Trần Huy Liệu khi đó đang làm việc trong Ban Tuyên huấn Trung ương, đã trình lên Trung ương Đảng lao động Việt Nam (nay là Đảng Cộng sản Việt Nam) Dự án thành lập một tổ chức nghiên cứu Khoa học lịch sử.Ban Bí thư Trung ương ra Quyết định số 34/QN-TƯ ngày 02 tháng 12 năm 1953 thành lập Ban Nghiên cứu Lịch sử, Địa lý, Văn học. Một trong những nhiệm vụ quan trọng của Ban Nghiên cứu Lịch sử, Địa lý, Văn học được ghi trong Quyết định là Sưu tầm và nghiên cứu những tài liệu về Lịch sử, Địa lý và Văn học Việt Nam, biên soạn những tài liệu về sử học, địa lý và văn học Việt Nam. Điều này hoàn toàn phù hợp với đề nghị của đồng chí Trần Huy Liệu nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác sưu tầm sử liệu và đề ra phương hướng trong Dự án "
Về việc sưu tầm sử liệu, theo chỗ chúng tôi biết, hiện nay có một số sách cũ ở trong những nhà Nho ngày trước và có thể giúp cho việc tham khảo cổ sử. Ngoài ra, những tài liệu về phong trào cách mạng dưới thời Pháp thuộc còn tản mạn ở một số nơi cần phải thu thập lại. Chưa nói đến những tài liệu có thể có ở các nước bạn như Liên Xô và Trung Quốc. Trong dịp phát động quần chúng này, cũng có một số tài liệu văn hóa mà chúng ta cần thu nhặt, đừng để bị hủy hoại đi"
. Dự án cũng nêu lên tính cấp thiết phải tiến hành sưu tầm "
Việc sưu tầm sử liệu còn sớm ngày nào hay ngày nấy. Sưu tầm cần phải có một kế hoạch và cần có sự giúp đỡ của Trung ương thì mới làm được"
.