Bước vào thế kỷ 21, cục diện thế giới đang có những thay đổi, và đáng chú ý nhất là sự chuyển dịch không gian cạnh tranh quyền lực sang khu vực Ấn Độ Dương - châu Á - Thái Bình Dương. Khu vực này đang chứng kiến sự nổi lên của các cường quốc khu vực mới, sự hiện diện ngày càng rõ rệt của những đại chiến lược, những cạnh tranh, đối đầu, những cuộc thương chiến chưa từng có trong lịch sử... Trong không gian này, ASEAN với tư cách là tổ chức khu vực lớn nhất, giữ vai trò trung tâm trong cơ chế hợp tác, xây dựng cấu trúc khu vực. Vì vậy, ASEAN thu hút sự quan tâm của nhiều quốc gia trên thế giới khi muốn tìm kiếm sự hợp tác trong khu vực này đặc biệt là các nước lớn và các tổ chức toàn cầu. Tuy nhiên, cấu trúc khu vực đang định hình tại Ấn Độ Dương - châu Á - Thái Bình Dương đang chứa đựng những vấn đề lớn tác động đến cục diện khu vực và toàn cầu. Bài viết trình bày những nét chính trong cục diện khu vực Ấn Độ Dương - châu Á - Thái Bình Dương, những tác động đến định hướng hoạt động của ASEAN và khuyến nghị cho Việt Nam trong bối cảnh khu vực và hoạt động của ASEAN.