Thế kỷ XXI được coi là thế kỷ của châu Á - Thái Bình Dương. Đây là khu vực có vị trí quan trọng trong chiến lược của các cường quốc trên thế giới. Cùng với sự chuyển dịch địa chính trị thế giới từ Tây sang Đông và vị trí địa chiến lược quan trọng, châu Á -Thái Bình Dương dần trở thành trung tâm mới của thế giới, chứng kiến sự cạnh tranh, gia tăng ảnh hưởng, tập hợp lực lượng của các nước lớn, nhất là Mỹ và Trung Quốc trong khu vực. Cạnh tranh giữa các cường quốc ở đây diễn ra phức tạp, trên nhiều phương diện, tạo ra những thời cơ và thách thức đan xen cho các quốc gia trong khu vực, trong đó có nguy cơ đối mặt với việc lựa chọn phe giữa Mỹ hoặc Trung Quốc. Thông qua các phương pháp lịch sử và phân tích chính sách đối ngoại, bài viết làm rõ quá trình cạnh tranh ảnh hưởng của các nước lớn ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong thời gian gần đây trên các phương diện chính trị chiến lược, kinh tế - thương mại và quốc phòng, an ninh. Trên cơ sở dự báo tình hình, bài viết cũng khẳng định cạnh tranh, cọ xát giữa các nước lớn ở châu Á - Thái Bình Dương trong thời gian tới sẽ ngày càng gia tăng, tạo ra nhiều thời cơ, thách thức đối với lợi ích, an ninh quốc gia của các nước trong khu vực, trong đó có các quốc gia Đông Nam Á.