Nhân vật tự ý thức, theo quan điểm của M. Bakhtin là nhân vật với tư cách là một ý thức về bản thân được miêu tả thật sự. Từ quan điểm này của Bakhtin, bài viết phân tích làm sáng tỏ trong văn học Việt Nam sau 1975, nhân vật tự ý thức trong truyện viết về đề tài chiến tranh thể hiện sự tự ý thức của con người về nhân cách, qua những điều đã chiêm nghiệm từ bản thân, từ cuộc sống xung quanh, nhất là cuộc chiến tranh nhân dân vĩ đại mà dân tộc đã trải qua. Qua nhân vật tự ý thức, nhà văn bằng tư duy nghệ thuật chống lại sự "vật hoá" tâm hồn con người
luân lý, đạo đức, cải thiện được nâng đỡ từ sự thức tỉnh của lương tri, của lẽ phải. Với nhân vật tự ý thức, tác phẩm văn học có thêm chiều sâu của sự khải quát và ý nghĩa nhân văn càng thêm sâu sắc., Tóm tắt tiếng anh, The self-aware characters, in M. Bakhtin s view, is the character as a sense of self that is truly described. Based on Bakhtin's theory of poetry, this article analyzes in Vietnamese literature after 1975, self-aware characters in stories about war reflect on themselves and their personalities, through what they have experienced from themselves ,from the surrounding life, especially the great people's war the nation has experienced. Through these characters, inspired writers criticize the materialization of the human soul and examine morality, ethics, and how goodness is sustained through self awareness. With these self-aware characters, literary works have the depth of generalization, and possess profound human meaning.