Năm 1817, Thoại Ngọc Hầu nhận trấn thủ trấn Vĩnh Thanh, kiêm quản trấn Hà Tiên. Việc làm đầu tiên của ông khi đến vùng đất này là huy động nhân dân đào kênh Thoại Hà năm 1818. Trải qua thời gian, nhất là trong thời Pháp thuộc, kênh Thoại Hà không chỉ tiếp tục được nạo vét, mở rộng, mà còn định vị những giá trị mới trong thuỷ nông, giao thông, thương mại và biên phòng, là hiện thân của sức lao động sáng tạo của các lớp dân cư, minh chứng cho chính sách trọng nông để phát triển nông nghiệp. Dòng kênh này cũng thu hút sự quan tâm khảo cứu của chính quyền thực dân Pháp và giới nghiên cứu nước ngoài (chủ yếu là học giả sử dụng tiếng Pháp), được thể hiện trong các hồ sơ lưu trữ và các công trình nghiên cứu từ giữa thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX. Nguồn tài liệu bằng tiếng Pháp nói trên đã góp phần phác họa rõ thêm bức tranh sinh động về quá trình hình thành, phát triển và vai trò của kênh Thoại Hà trong khu vực Tây Nam Kỳ lúc bấy giờ. Từ việc vận dụng phương pháp sử liệu học, văn bản học, bài viết so sánh và rút ra nhận xét về giá trị của tài liệu tiếng Pháp trong việc làm rõ thêm quá trình phát triển của kênh Thoại Hà trên các phương diện: Lịch sử hình thành và các thông tin về kênh Thoại Hà
Tên gọi kênh Thoại Hà thời Pháp thuộc
iii Vai trò của kênh Thoại Hà., Tóm tắt tiếng anh, In 1817, Thoai Ngoc Hau was assigned to defend Vinh Thanh region and administer Ha Tien region. The first thing he did when arriving in this region was to mobilize the people there to dig the Thoai Ha canal in 1818. Overtime, especially during the French colonial period, Thoai Ha canal not only was dredged and widened but also indicated new values in irrigation, traffic, commerce and border defense. It was also the embodiment of the working ability and creativity of different classes of people. It was the proof of the policy which emphasized on the importance of agricultural development. This canal also attracted the research interest of the French colonial authorities and international researchers (mostly French ones), which was reflected through archived documents and research from the middle of the 19th century to the early 20th century. These French documentary sources have contributed to the vivid picture of the formation and development process, and the role of Thoai Ha canal in the Southwestern region of Vietnam at that time. With the application of historical method and textual method, this article compared and commented on the value of French documents in the development of Thoai Ha canal in different aspects: History and information about Thoai Ha canal
The name of the Thoai Ha canal during the French Colonial
The role of Thoai Ha canal.