Ngày nay trên thế giới có khoảng 50 cặp quan hệ song phương được coi là quan hệ đặc biệt, điển hình như quan hệ Anh - Mỹ, Nga - Bê-la-rút, Ấn Độ - Bu-tan, I-ta-li-a - Va-ti-căng, Việt Nam - Lào... Nghiên cứu về quan hệ đặc biệt trở nên phổ biến trong ba thập kỷ gần đây. Tuy nhiên, các học thuyết quan hệ quốc tế giải thích về sự hình thành và phát triển của mối quan hệ đặc biệt vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau. Việc tìm hiểu lý thuyết về quan hệ đặc biệt trong quan hệ quốc tế nói chung có ý nghĩa quan trọng trong việc nghiên cứu các quan hệ đặc biệt của Việt Nam với một số đối tác quan trọng và phục vụ mục tiêu phân tích chinh sách đối ngoại.