Lưu vực sông (LVS) Cả đang thường xuyên phải đối mặt với tình trạng ngập lụt nghiêm trọng như vùng Bích Hào, Chín Nam, Phương Điền, Phương Mỹ... ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống và phát triển kinh tế của người dân địa phương vùng hạ du sông Cả. Do đó, việc đánh giá đặc điểm hình thành lũ, những tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của lũ như lượng mưa, thổ nhưỡng, độ dốc, lớp phủ, thoát nước, cũng như khả năng đóng góp hình thành lũ trên LVS Cả là cần thiết, đặc biệt là trong việc vận hành phòng chống lũ của hệ thống hồ chứa trên các nhánh sông. Bài báo sử dụng phương pháp thống kê, phân tích một cách hệ thống từ các số liệu về mưa, lưu lượng và mực nước của các trạm đo đạc để phân tích đặc điểm hình thành lũ trên LVS Cả. Qua việc phân tích đã xác định được 5 hình thế thời tiết chủ yếu gây lũ lớn trên sông Cả bao gồm (1) Bão hoặc áp thấp nhiệt đới
(2) Bão kết hợp Không khí lạnh
(3) Bão kết hợp với áp thấp nhiệt đới
(4) Dải hội tụ nhiệt đới kết hợp với đới gió Đông - Đông Nam
(5) Sự kết hợp của lưỡi áp cao lạnh lục địa, rãnh áp thấp với vùng áp thấp có trục qua Nam Trung bộ. Cùng với đó, kết quả nghiên cứu phân bố mưa, đặc điểm phân phối lưu lượng và đánh giá sự lệch pha của lũ trên các sông thuộc LVS Cả cho thấy lũ lớn nhất năm ở các sông thuộc sông Cả xuất hiện như sau Thượng nguồn sông Cả thường vào tháng 8
sông Hiếu thường vào tháng 9
sông La thường vào tháng 10. Lũ lớn ở vùng trung lưu sông Cả thường đồng pha với lũ sông Hiếu., Tóm tắt tiếng anh, The Ca River basin, encompassing areas such as Bich Hao, Chin Nam, Phuong Dien, and Phuong My, is frequently affected by severe flooding. This has a significant impact on the lives and economic development of local residents in the downstream area of the Ca River. Therefore, it is necessary to evaluate the characteristics of flood formation and the factors influencing flood formation and development, including rainfall, soil type, slope, land cover, and drainage capacity. This evaluation is particularly important for the operation of the flood control system of reservoirs along the river branches. This article utilizes statistical methods and systematic data analysis of rainfall, water flow, and water levels from measurement stations to analyze the flood formation characteristics in the Ca River basin. Based on this analysis, the article identifies five main weather patterns that contribute to large floods in the Ca River (1) tropical storms or tropical depressions, (2) a combination of tropical storms and cold air, (3) a combination of tropical storms and tropical depressions, (4) the convergence of tropical air with the East-Southeast monsoon, and (5) the combination of cold continental air mass, low-pressure troughs, and low-pressure zones passing through the Central-Southern region. Furthermore, the study also analyzes the distribution of rainfall, the characteristics of water flow distribution, and the phase shift of floods in the rivers within the Ca River basin. The results indicate that the largest floods in the rivers of the Ca River basin typically occur as follows upstream of the Ca River in August, the Hieu River in September, and the La River in October. Additionally, large floods in the middle course of the Ca River often coincide with floods in the Hieu River.