Từ nửa sau thế kỉ XX đến nay, tư duy lí luận văn học Việt Nam trải qua ba hệ hình là tiền hiện đại, hiện đại và hậu hiện đại với những đặc trưng riêng trong quan niệm nghệ thuật. Bài viết dựng lại bối cảnh thay đổi hệ hình, những người có vai trò tiên phong trong chuyển đổi hệ hình, đặc trưng của từng loại hình tư duy lí luận văn học. Quá trình phác họa này sẽ chỉ ra những thành tựu quan trọng và cả những giới hạn, cơ hội bị bỏ lỡ trong quá trình chuyển đổi hệ hình tư duy lí luận văn học. Bài viết làm rõ tính chất định hướng, dẫn đường quan trọng của lí luận văn học đối với đời sống văn học và khoa học văn học. , Tóm tắt tiếng anh, From the second half of the 20th century, Vietnamese literary theory has experienced three paradigms that are pre-modem, modern and post-modern. The article attempts to reconstruct contexts of paradigm change, focusing on those who have taken the pioneer role in this paradigm shift and the characteristics of each paradigm of literary theory. This paper points out important achievements as well as missed points about paradigm shift of literary theory. The article aims to highlight the role of literary theory in orienting and guiding literary creations and literary studies in Vietnam.