Xét nghiệm tải lượng virus HIV là một xét nghiệm quan trọng trong theo dõi, điều trị HIV/AIDS. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm tìm hiểu quá trình chuyển đổi sang phương thức chi trả từ BHYT cho xét nghiệm tải lượng virus và đưa ra các khuyến nghị cần thiết để đảm bảo hiệu quả và tính bền vững trong công tác phòng chống HIV/AIDS. Nghiên cứu áp dụng thiết kế kết hợp, với số liệu định lượng từ báo cáo thứ cấp và số liệu định tính từ phỏng vấn sâu các cán bộ liên quan từ tuyên Trung Ương đến địa phương. Mẫu nghiên cứu được lựa chọn trong các tỉnh của dự án PEPFAR. Kết quả nghiên cứu cho thấy quá trình chuyển đổi sang thanh toán từ nguồn BHYT cho điều trị HIV/AIDS nói chung và xét nghiệm tải lượng virus nói riêng được thực hiện thuận lợi, không có tác động tiêu cực đến công tác điều trị bệnh nhân HIV/AIDS tại Việt Nam. Nghiên cứu chỉ ra được các khó khăn/ rào cản khi thực hiện chi trả xét nghiệm từ nguồn BHYT như độ phức tạp của thủ tục chi trả, hạn chế của hệ thống thông tin, thiếu một số quy định về duy trì quyền lợi BHYT cho người bệnh. Các kết quả của nghiên cứu có thể được sử dụng vào việc sửa đổi các quy định chính sách hiện hành để đảm bảo tối đa quyền lợi của bệnh nhận HIV/AIDS tại Việt Nam.