Trong bối cảnh tình hình kinh tế - chính trị thế giới có những diễn biến phức tạp, hầu hết các quốc gia trên thế giới đang phải chịu nhiều tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19, Việt Nam vẫn không ngừng mở rộng quan hệ hợp tác kinh tế quốc tế với các nền kinh tế lớn thông qua ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA). Việc tham gia các FTA, đặc biệt là FTA thế hệ mới, với những tiêu chuẩn cao và mức độ cam kết sâu, phạm vi bao phủ rộng đã mang lại những cơ hội và kết quả tích cực đối với Việt Nam. Đồng thời, với những quy định mới liên quan đến vấn đề phi thương mại như mua sắm của Chính phủ, phát triển bền vững, vấn đề lao động và môi trường trong các FTA thế hệ mới, Việt Nam phải đương đầu với những thách thức mới, trong đó có vấn đề độc lập, tự chủ. Nghiên cứu này điểm lại quá trình tham gia các FTA của Việt Nam trong bối cảnh mới của nền kinh tế thế giới, nêu bật những kết quả tích cực từ FTA, đồng thời chỉ ra những thách thức đối với việc giữ vững độc lập, tự chủ khi tham gia các FTA. Từ đó, nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm tận dụng cơ hội, hóa giải thách thức để triển khai hiệu quả các FTA mà Việt Nam tham gia.