Vùng biên giới Việt Nam - Trung Quốc là nơi sinh sống của nhiều dãn tộc, đóng vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ chủ quyền quốc gia, song đến nay vẫn chưa có nhiều nghiên cứu sâu về ý thức quốc gia của các dân tộc nơi đây. Từ kết quả nghiên cứu năm 2021, bài viết này góp phần làm rõ ý thức quốc gia thể hiện qua nhận thức về biên giới của các dân tộc Hmông, Tày, Nùng hiện nay ở hai xã giáp biên là Lao Chải và Thanh Thủy của huyện Vị Xuyên, tỉnh Hà Giang. Theo đó, trải qua chiến tranh biên giới phía Bắc năm 1979 do Trung Quốc phát động, các hình thức tuyên truyền của cơ quan chức năng ở Trung ương và địa phương cũng như những tác động từ bên kia biên giới nên nhận thức về biên giới, đường biên, cột mốc quốc gia của người dân các dân tộc nơi đây ngày cảng được củng cố và trở nên rõ ràng, nâng cao thêm về trình độ. Kết quả nghiên cứu cho thấy hầu hết người dân đều thích sống ở quê hương Việt Nam hiện nay, sẵn sàng nối tiếp cha ông tham gia xây dựng và bảo vệ đường biên, cột mốc quốc giới.