Trách nhiệm hành chính là hậu quả pháp lý bất lợi mà Nhà nước áp dụng đối với chủ thể vi phạm hành chính, được thể hiện bằng các biện pháp trách nhiệm hành chính (hình thức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả). Tuy nhiên, ngay cả khi áp dụng biện pháp trách nhiệm hành chính đối với chủ thể vi phạm thì Nhà nước cũng cần có sự phân hóa cụ thể về tính chất, mức độ để từ đó quyết định các hình thức xử phạt, mức xử phạt cho phù hợp. Thực tiễn thi hành pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính đã chứng minh rằng việc áp dụng các tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính là hiệu quả và thiết thực, có tác dụng trong việc cá thể hóa, phân hóa mức độ trách nhiệm hành chính. Bài viết trình bày cơ sở cho việc xây dựng các tình tiết giảm nhẹ và tình tiết tăng nặng trong pháp luật xử phạt vi phạm hành chính, đồng thời đề xuất hướng hoàn thiện.