Biển là một đặc điểm địa lý tự nhiên quan trọng của Việt Nam, vì biển nằm dọc theo chiều dài đất nước từ Bắc đến Nam. Với đặc điểm này người Việt có được những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của quốc gia nhưng đồng thời cũng phải đối mặt với những thử thách, trong đó có thử thách về biên phòng. Nghiên cứu các tư liệu về biển được viết trong Đại Việt sử ký toàn thư và Đại Nam thực lục cho thấy các triều đại phong kiến Việt Nam từ xưa đã rất quan tâm phòng vệ lãnh thổ từ hướng biển. Ý thức phòng vệ biển luôn thường trực ngay từ khi đất nước giành được độc lập sau một nghìn năm Bắc thuộc và cả trong quá trình phát triển dần vào phía nam. Sự phòng thủ này có thể chủ động hoặc bị động tùy theo từng triều đại và có ảnh hưởng mạnh mẽ đến vận mệnh của đất nước. Từ khóa biên phòng, biển, lãnh thổ