Nhật Bản là quốc gia có dân số lớn, nhưng cũng có tốc độ già hóa dân số nhanh và tỉ lệ người già cao trên thế giới. Sự biến động dân số ở Nhật Bản diễn ra phức tạp suốt từ thời Minh Trị đến đầu những năm 1990, dẫn đến sự hình thành xã hội Nhật Bản siêu già như hiện nay. Biến động dân số trải qua 3 giai đoạn từ sinh nhiều tử nhiều qua giai đoạn sinh nhiều tử nhiều qua giai đoạn sinh nhiều tử ít và cuối cùng tới giai đoạn sinh ít tử ít đã tác động sâu sắc đến sự thay đổi về quy mô, cơ cấu và vòng đời của gia đình ở Nhật Bản. Bài viết sẽ điểm lại về tình hình dân số và gia đình ở Nhật Bản giai đoạn trước thập niên 1990, nhằm phần nào lý giải nguyên nhân và hệ lụy của xã hội Nhật Bản siêu già hiện nay.