Triết lý phương Đông truyền thống dựa trên học thuyết về âm dương - ngũ hành là sự khái quát về vũ trụ, về sự tồn tại và phát triển của vạn vật trong tự nhiên của người Á Đông trong đó có Việt Nam, đã có từ xa xưa. Nguồn gốc của vũ trụ và sự tồn tại, vận hành, phát triển của vạn vật trong vũ trụ được người xưa biểu hiện bằng mối quan hệ vận động qua lại giữa năm yêu tố là Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ. Trong văn hóa truyền thống Việt Nam, ảnh hưởng của triết lý âm dương - ngũ hành được biểu hiện rất rõ ở đời sống sinh hoạt, ở nhiều lĩnh vực, đặc biệt là nghệ thuật sơn mài. Từ cơ sở lý luận, lý thuyết đến thực tiễn ứng dụng triết lý này trong nghệ thuật sơn mài cho thấy yếu tố âm dương - ngũ hành đã hiện diện rất rõ nét trong kỹ thuật chất liệu và nghệ thuật thể hiện của quá trình sáng tác.