Chủ nghĩa xã hội (CNXH) hiện thực ra đời từ thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917, được đánh dấu bằng sự ra đời của nhà nước xã hội chủ nghĩa (XHCN) đầu tiên trên thế giới - Nhà nước Xô-viết. Đền nay, CNXH hiện thực đã có hơn 100 năm tồn tại với nhiều mô hình phát triển qua những chặng đường lịch sử khác nhau. Từ mô hình đơn nhất là CNXH kiểu Xô-viết, được áp dụng và ít biến đổi ở nhiều quốc gia, đến thời kỳ cải cách, đôi mới, đã xuất hiện một số mô hình CNXH hiện thực với nhiều điểm sáng tạo như mô hình CNXH đặc sắc Trung Quắc, mô hình CNXH ở Việt Nam, mô hình định hướng XHCN ở Cộng hòa Dân chủ nhân dân Lào, mô hình CNXH ở Cộng hòa Cu-ba...,