Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, các mối quan hệ quốc tế, nhất là mối quan hệ giữa bạn bè, đồng minh, đối phương... luôn vận động, biến chuyển không ngừng, các nước luôn tìm cách tác động vào đường lối đối ngoại của Việt Nam, song Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn độc lập, tự chủ, tránh mọi sự can thiệp, áp đặt từ bên ngoài. Bài viết này tập trung đề cập tới tính độc lập, tự chủ của Đảng trong mối quan hệ với Liên Xô và Trung Quốc thời kỳ 1954-1975