Lý thuyết phân tâm học do Sigmund Freud đưa ra năm 1896 đã ảnh hưởng sâu sắc đến các ngành khoa học xã hội, đặc biệt là văn học nghệ thuật. Dựa trên thuyết này, một loạt các lý thuyết Phê bình tâm học ra đời. ở Việt Nam, phân tâm học đã được nhắc tới trong phê bình văn học từ những năm 30 của thế kỉ XX, tuy nhiên các tiểu luận đó mới dừng ở những hiểu biết đơn giản nhất về phân tâm học (của S.Freud). Cuối thế kỉ XX, lý thuyết phân tâm đã được giới thiệu rộng rãi hơn ở Việt Nam và ngày càng ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống sáng tác, phê bình văn học. Tuy nhiên, thuật ngữ Phe bình phân tâm học chưa thực sự định hình rõ nét như một lý thuyết phê bình.