Trong suốt nghìn năm thời kỳ phong kiến độc lập, Thanh Hóa không chỉ có truyền thống anh dũng bất khuất chống xâm lược, kiên cường sáng tạo xây dựng đất nước, mà còn là một vùng đất văn hóa phong phú, đặc sắc, trong đó nổi bật là truyền thống hiếu học, khoa bảng. Trong các triều đại phong kiến, Thanh Hóa đều có những vị đại khoa, những làng khoa bảng, dòng họ khoa bảng. Có nhiều nguyên nhân để truyền thống đó được hình thành, ngày càng được bồi đắp và lưu giữ đến tận ngày nay.